Dýr mistök löggjafans

bb

26.5.2011

Þann 1. september 2009 var nýr skattur til greiðslu hér á landi. Um er að ræða skatt sem lagður er á vaxtagreiðslur sem innlendir aðilar greiða erlendum aðilum. Í frumvarpi laganna sem lögfestu umræddan skatt kom fram að megin ástæða fyrir nýja skattinum væri að skattleysi vaxta opnaði leið til að skjóta tekjum undan skatti hér á landi, en ekki var ráðgert að skatturinn myndi verða til tekjuöflunar fyrir ríkissjóð.

Þegar efnahags- og skattanefnd tók málið til meðferðar var fjöldi aðila sem sendi nefndinni umsagnir um frumvarpið, þ. á m. var fjöldi sérfræðinga sem vöruðu við því að lagður yrði afdráttarskattur á vaxtatekjur erlendra aðila.

 Aðvaranirnar lutu fyrst og fremst að því að í allflestum gildandi lánssamningum milli innlendra og erlendra aðila er að finna sk. „gross-up“" ákvæði, sem mælir fyrir að lántaki skuli bera hvern þann skatt sem kann að vera lagður á vaxtatekjur lánveitandans. M.ö.o. væri það ekki hinn erlendi lánveitandi sem bæri skattinn, heldur íslenski lántakinn. Það gerði það að verkum að íslenskir aðilar lentu í verulegum viðbótarkostnaði vegna fjármögnunar sinnar.

 Þá var ennfremur á það bent að lagaákvæðið þrengdi möguleika innlendra aðila á lánamörkuðum til framtíðar, þar sem skatturinn gerði það að verkum að sérstaklega óhagkvæmt var að sækja lánsfjármagn erlendis, nema til staðar væri tvísköttunarsamningur milli Íslands og viðkomandi ríkis, sem kæmi í veg fyrir skattlagningu vaxtatekna hér á landi.

Síðast en ekki síst var talið ljóst að fjöldi erlendra aðila, sem voru með starfsemi hér á landi, myndu leggja hana af.

 Fyrir efnahags- og skattanefnd lýstu sérfræðingar á sviði skattaréttar sig reiðubúna að aðstoða við lagabreytingatillögu sem líkleg væri til að koma í veg fyrir skattaundanskot, án þess að hafa letjandi og hamlandi áhrif á innlent atvinnulíf. Skemmst er frá að segja að meirihluti efnahags- og skattanefndar og Alþingis, skellti skollaeyrum við og tóku lögin gildi í óbreyttri mynd, þrátt fyrir alvarleg varnarorð.

 Í frumvarpi til laga um ráðstafanir í ríkisfjármálum, sem liggur fyrir Alþingi þegar þessi orð eru rituð, er reynt að bæta úr þeim mistökum sem urðu þegar afdráttarskattar á vexti voru lögfestir. Í frumvarpinu er lagt til að fallið verði frá almennum afdráttarskatti á vaxtatekjur erlendra aðila, nema þegar um er að ræða greiðslur milli tengdra aðila. Er tillagan í samræmi við hugmyndir sem varpað hafði verið upp fundum efnahags- og skattanefndar.

 Rökin fyrir tillögunni eru áhugaverð og bergmála í raun fyrri viðvaranir, en í frumvarpinu segir:

  „Að fenginni reynslu hefur komið í ljós að skatturinn getur þrengt að lánamöguleikum fyrirtækja. Í almennum skilmálum skuldabréfa og lánasamninga á alþjóðlegum fjármálamörkuðum milli ótengdra aðila er iðulega brugðist við afdráttarskatti af vöxtum með svokölluðu „gross-up“ ákvæði. Það felur í sér að ef til afdráttarskatts á vexti kemur er vaxtagreiðslan einfaldlega hækkuð þannig að nettógreiðslan til lánveitanda breytist ekki. Hin nýja skattlagning getur þannig fallið á lántakandann.“

 Í frumvarpinu er þó ekkert fjallað um tekjutap ríkissjóðs vegna þeirra erlendu aðila sem lagt hafa af rekstur sinn hér á landi, sökum hins vanhugsaða skatts, sem nú er verið að leggja af.

Þegar lagt er í meiriháttar stefnubreytingar í skattamálum, getur það borgað sig að leita samstarfs við sérfræðinga í skattamálum og er það óskandi að löggjafinn hafi það hugfast í framtíðinni. Þetta á sérstaklega við á tímum efnahagslegra erfiðleika þegar atvinnulífið má síst við því að lagðar séu á það tilgangs­lausar birgðar. Ef hlustað hefði verið á fyrri varnarorð hefði verið unnt að koma í veg fyrir umtalsverðan kostnað íslenskra lántakenda og verulegt tekjutap ríkissjóðs.